Trong hệ thống các đô thị cổ Việt Nam, Phố Hiến là một đô thị có nhiều nét khác biệt, độc đáo. Nét riêng biệt không chỉ bởi vì đầu thế kỷ XVII Phố Hiến đã nổi tiếng là một nơi đô hội, là tiểu Tràng An của bốn phương; sự phồn hoa của Phố Hiến chỉ đứng sau Thăng Long - Kẻ Chợ; mà còn ở sự xuất hiện và phát triển rực rỡ một cách nhanh chóng và cũng sớm đi vào mai một, quên lãng cùng thời gian.
May mắn là vùng đất nổi danh một thời, phát triển trong vài thế kỷ, trải qua nhiều biến động, xáo trộn của thời cuộc và sự tàn phá của chiến tranh, vẫn còn lưu giữ nhiều giá trị vật thể, phi vật thể đồ sộ, đặc sắc, phong phú mang giá trị đặc biệt, hiện hữu qua hệ thống di tích và trong các lễ hội văn hóa dân gian Phố Hiến. Trong đó nổi lên 16 di tích trọng điểm (gồm 13 di tích cấp quốc gia và 03 di tích cấp tỉnh), tiêu biểu, hợp thành Di tích quốc gia đặc biệt Khu di tích Phố Hiến, có giá trị lịch sử, văn hóa lớn, phản ánh quá trình phát triển của vùng đất này trong một giai đoạn lịch sử dài. Các di tích nằm trên địa bàn của 06 phường, xã dọc “Phố Hiến thượng chí Tam Đằng (Đằng Châu, Xích Đằng, Đằng Nam) và hạ chí Tam Hoa (Hoa Dương, Hoa Cái, Hoa Điền)”.
Qua quá trình nghiên cứu, tìm hiểu các nguồn tư liệu Hán Nôm (thần tích, sắc phong, châm thư, câu đối, đại tự, bia ký, thơ văn,...), nguồn tư liệu nước ngoài viết về Phố Hiến (Các văn bản lưu trữ, Những du ký của người đương thời,...) các bộ lịch sử Việt Nam thời đó và sau này, những công trình nghiên cứu về Phố Hiến,… và khảo sát thực tế tại các di tích thuộc Khu di tích Phố Hiến, chúng tôi nhận thấy khu di tích có những giá trị tiêu biểu sau:
Phố Hiến là một trung tâm chính trị - văn hoá với nhiều mối giao lưu quốc tế. Nơi đây trở thành điểm trung chuyển và là cửa ngõ của mọi tuyến giao thương đường sông từ vùng biển Bắc Bộ đi sâu vào đất liền tới Kinh thành Thăng Long. Ngoài ra, Phố Hiến còn mang trong mình diện mạo của một đô thị kinh tế với bến cảng sông, một tập hợp chợ, khu phường phố và các thương điếm phương Tây,… Khu di tích Phố Hiến hình thành và phát triển là thành quả kết tinh từ quá trình đô thị hoá của Phố Hiến cổ. Do đó, các di tích được xem là bằng chứng xác thực, tin cậy, phong phú, phản ánh về mọi mặt kinh tế, văn hóa, xã hội,… của Phố Hiến. Đây là kho tàng thông tin, là nguồn cứ liệu lịch sử minh xác nhất và đáng tin cậy khi tìm hiểu về Phố Hiến cổ.
* Giá trị kiến trúc - nghệ thuật: Khu Di tích Phố Hiến là quần thể di tích về một đô thị, một thương cảng lớn, phát triển rực rỡ trong các thế kỷ XVI - XVII, cũng là một quần thể các công trình kiến trúc tiêu biểu, phản ánh diễn trình kiến trúc - nghệ thuật với những dấu ấn riêng. Vẻ đẹp của các công trình tín ngưỡng, tôn giáo thuộc Khu di tích Phố Hiến là sự kết tinh của nền kiến trúc thuần Việt (Chùa Chuông, chùa Nễ Châu, đình - chùa Hiến, đền Mẫu, đền Trần, đền Mây, đền Kim Đằng, đình An Vũ, Văn Miếu), kiến trúc Trung Hoa (Đông Đô Quảng Hội, đền Thiên Hậu) và các nền kiến trúc phương Tây thế kỷ XVI - XVII (nhà thờ Thiên chúa giáo).
Khu Di tích Phố Hiến là tập hợp các loại hình di tích: đình, đền, chùa, văn miếu,… và là nơi diễn ra các sinh hoạt tín ngưỡng, văn hóa của các cộng đồng dân cư. Trong lịch sử, đây không chỉ là một đô thị thương cảng, Phố Hiến còn thể hiện dấu ấn của sự cộng cư, hợp cư, giao lưu và tiếp biến văn hóa giữa nhiều dân tộc. Điều đó được thể hiện qua văn hóa vậtthể và phi vật thể, qua tín ngưỡng và lễ hội, đặc biệt qua sự hòa nhập của hai cộng đồng cư dân Việt và Hoa ở một giai đoạn nhất định, mà dấu ấn của nó vẫn còn bảo lưu đến ngày nay. Mùa lễ hội tháng ba trên địa bàn thành phố Hưng Yên, sau khai mạc lễ hội dân gian Phố Hiến, một loạt các di tích như: đền Trần, đình Hiến, đền Mẫu, đình An Vũ, đền Thiên Hậu, đền Mây,… lần lượt tổ chức khiến không gian lễ hội như một dòng chảy liên tiếp kéo dài mãi. Đắm mình trong không khí lễ hội, du khách được tìm hiểu sâu thêm về truyền thống, khơi dậy lòng tự hào dân tộc; được khám phá những nét riêng về ẩm thực, âm nhạc và các trò chơi dân gian độc đáo của vùng đất “Tiểu Tràng An” xưa.
Khu di tích Phố Hiến cũng lưu giữ trong mình nhiều tiềm năng phát triển du lịch với hệ thống di tích phong phú, sự đa dạng, đan xen nhiều loại hình kiến trúc cũng như phong tục thờ cúng tại các di tích này; với nhiều lễ hội truyền thống (như Các lễ hội Văn hóa dân gian Phố Hiến, lễ hội tại các di tích,…); với những làn điệu dân ca của quê hương như hát chèo, hát ả đào, hát trống quân; với những vườn nhãn, vườn hoa, cây cảnh, các làng nghề truyền thống,… đã góp phần hình thành nên hình ảnh thành phố Hưng Yên hiện đại nhưng vẫn lưu giữ được những giá trị nhân văn sâu sắc. Đây là điểm dừng chân không thể bỏ qua đối với mỗi du khách khi về với Phố Hiến - Thành phố Hưng Yên.
Với những giá trị tiêu biểu nêu trên, ngày 31/12/2014, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 2408/QĐ-TTg xếp hạng Khu Di tích Phố Hiến là “Di tích Lịch sử và Kiến trúc nghệ thuật” cấp Quốc gia đặc biệt.