ĐỀN BÀ CHÚA KHO

Hình ảnh đền Bà Chúa Kho

   Tương truyền, ngôi đền là nơi thờ bà Lê Bạch Nương - một mỹ nhân trung quân ái quốc thời Lê chống quân xâm lược phương Bắc. Bà là người con gái có nhan sắc xinh đẹp, da trắng như tuyết, mái tóc dài như dòng suối chảy, giỏi văn chương, tinh thông võ nghệ lại xuất thân dòng dõi Hoàng tộc. Khi giặc phương Bắc xâm lược nước ta, bà được giao phụ trách coi giữ kho ngân khố quốc gia ở Vĩnh Ty Đồn (Hưng Yên ngày nay), đây là kho ngân khố quan trọng của quân ta vào thời bấy giờ.

    Khi giặc ngoại xâm tràn vào, bà cùng quân sỹ quyết tâm chống lại kẻ thù để bảo vệ kho ngân không bị rơi vào tay giặc. Nhưng thế giặc lúc ấy quá mạnh, quân sỹ của ta ở Vĩnh Ty Đồn lại ít nên dần dần bọn giặc đã tiến vào kho ngân khố. Khi rơi vào thế bất lợi, bà đã cùng quân sỹ quyết tử, lấy máu mình vẩy khắp vựa tiền, bạc để bảo vệ kho ngân không rơi vào tay giặc. Bà đã anh dũng hy sinh khi tuổi đời chưa đến ba mươi. Sau khi tuẫn tiết, nhân dân địa phương đã lập đền tôn thờ bà, nhà Vua ban sắc và tặng phong mỹ tự cho ngôi đền là “Thiên phủ chư tích” (nơi cất giữ ngân khố).

    Căn cứ vào tư liệu lịch sử còn lưu giữ thì đền Bà Chúa Kho xây dựng từ thời Lê tại khu Nhà Thành và có quy mô rộng lớn. Do biến cố lịch sử, ngôi đền đã được di chuyển ra vị trí hiện tại vào cuối thế kỷ XIX. Hiện nay, ngôi đền có kiến trúc chữ Nhị gồm 03 gian Tiền tế và 03 gian Hậu cung. Kiến trúc tổng thể còn đồng bộ, hài hòa với bộ khung chịu lực được làm từ vật liệu gỗ và trang trí nhiều mảng chạm khắc hoa văn

   Nét đặc sắc của ngôi đền chính là hệ thống những pho tượng với gần 20 pho lớn nhỏ, trong đó đẹp và có giá trị nhất là bộ tượng đồng được tạo tác vào thế kỷ 17 gồm tượng Đức Chúa Kho và 2 tượng phỗng hầu, được đặt trong khám thờ trên chính điện với dòng chữ “Tiên nhi Thánh”. Bên cạnh đó, trong đền còn lưu giữ được 02 đạo sắc phong niên hiệu Khải Định, bộ trâm cài bằng bạc, bộ tam sự bạc và 01 quả chuông đồng - đây cũng là những di vật quý còn lại của đền.

Tượng Đức Chúa Kho

  Theo thông lệ, hàng năm, Ban Quản lý di tích tỉnh phối hợp với chính quyền và nhân dân phường Phố Hiến long trọng tổ chức lễ hội đền Bà Chúa Kho vào ngày 01 tháng 3 đến ngày 03 tháng 3 để tưởng nhớ đến công lao của Đức Chúa Kho. Đây là một lễ hội có lịch sử từ lâu đời, được bảo tồn, gìn giữ và phát huy từ nhiều đời nay.

Khung cảnh đền Bà Chúa Kho ngày khai hội

   Xưa kia, trong mỗi dịp lễ hội, người dân phố Điện Biên thường tổ chức tế lễ, giao lưu văn nghệ và các trò chơi dân gian truyền thống như: cờ người, cờ tướng, chọi gà,… thu hút đông đảo người dân đến dự lễ chiêm bái.

Nghi thức tế lễ của đội tế nữ

   Đặc biệt vào tối trước ngày khai hội, dân làng tổ chức nhiều hoạt động ca múa hát trong chương trình “Tiếng hát sân đền” được tổ chức ngay trong khuôn viên của đền. Khách trảy hội còn nấn ná thưởng thức các câu hát trống quân, hát chèo, các ca khúc cách mạng, mừng xuân ca ngợi cảnh đẹp quê hương đất nước, đây là một thành tố không thể thiếu vừa góp vui cho phần hội, vừa là dịp trai gái hát trao duyên tìm hiểu nhau. Không khí ngày hội náo nức, rộn rã thu hút sự tham gia của đông đảo nhân dân và du khách thập phương về trảy hội.

   Ngày nay, lễ hội đền Bà Chúa Kho vẫn diễn ra vào ngày 01 đến ngày 03 tháng 3, các nghi lễ truyền thống trong lễ hội vẫn được diễn ra đầy đủ. Tuy các nghi lễ diễn ra đơn giản nhưng vẫn đảm bảo được sự trang trọng, thành kính tưởng nhớ đến công lao của Đức Chúa Kho.

  Trong thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị của di tích đền Bà Chúa Kho dưới sự điều hành của Ban Quản lý di tích tỉnh đã và đang tạo động lực quan trọng cho phát triển du lịch văn hóa - tâm linh. Thông qua việc tổ chức, quản lý lễ hội bài bản, bảo đảm an ninh trật tự, vệ sinh môi trường và văn minh thương mại, đền Bà Chúa Kho ngày càng thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh, góp phần quảng bá hình ảnh quê hương Hưng Yên giàu truyền thống văn hóa lịch sử.

   Thêm vào đó, để đẩy mạnh du lịch, Ban Quản lý di tích tỉnh những năm gần đây rất chú trọng đến công tác tuyên truyền, quảng bá các điểm du lịch trong quần thể di tích Phố Hiến, trong đó đền Bà Chúa Kho là một trong những điểm đến được quan tâm mỗi khi du khách về Phố Hiến - Hưng Yên. Xây dựng kế hoạch kết nối tuyến điểm tham quan trong Khu di tích Phố Hiến như: Văn Miếu - Chùa Chuông - Đền Trần - Đền Mẫu - Đền Bà Chúa Kho.

   Với bề dày giá trị lịch sử, văn hoá và tâm linh, đền Bà Chúa Kho từ lâu đã trở thành điểm đến tín ngưỡng quen thuộc của đông đảo nhân dân và du khách thập phương. Tổ chức lễ hội không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tâm linh, hướng con người tới những giá trị tốt đẹp, mà còn góp phần quảng bá hình ảnh vùng đất Phố Hiến giàu truyền thống, nghĩa tình và hiếu học. Thông qua công tác tổ chức ngày càng bài bản, văn minh và an toàn, đền Bà Chúa Kho chính là điểm đến văn hoá - tâm linh tiêu biểu, góp phần bảo tồn di sản, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc và thúc đẩy phát triển du lịch địa phương trong thời kỳ hội nhập. 

                     Trần Thị Phương Hoa