CỤM DI TÍCH ĐÌNH - ĐỀN - CHÙA LA VÂN: DI SẢN TÂM LINH – VĂN HÓA ĐẶC SẮC CỦA VÙNG QUỲNH PHỤ, HƯNG YÊN

Toàn cảnh cụm di tích Đình, Đền, Chùa La Vân, xã Quỳnh Phụ, tỉnh Hưng Yên

   Nghi môn của di tích gồm ba cửa, bốn trụ biểu vững chãi, tạo thế “mở - đón” quen thuộc của kiến trúc cổ Việt Nam. Trụ chính cao tới 4m, mỗi mặt trụ đều đắp nổi câu đối Hán Việt với những lời ca ngợi công đức thần linh, khẳng định bề dày truyền thống của di tích. Trên đỉnh trụ là tượng nghê chầu - biểu tượng của sự thiêng liêng, bảo hộ. Hai cửa phụ hai bên có mái giả, được kết nối bằng bức tường hoa với các ô thoáng nghệ thuật, tạo nên cảm giác vừa trang trọng vừa hài hòa với cảnh quan làng quê.

   Qua nghi môn là khoảng sân gạch rộng lớn, nơi tổ chức nhiều sự kiện cộng đồng: tế lễ, múa kéo chữ, hội ươm bèo hoa dâu… Chính không gian mở này đã góp phần giữ gìn tính cộng đồng bền chặt của La Vân suốt nhiều thế hệ. Hai bên sân là tòa Tả Vu và Hữu Vu - nơi chuẩn bị lễ vật, nơi ở của người trông coi di tích, cũng là không gian sinh hoạt phụ trợ trong các dịp hội.

   Đình La Vân mang đậm phong cách kiến trúc thời Nguyễn, với 3 gian 2 chái, 4 hàng cột và sáu bộ vì được làm theo nhiều kiểu khác nhau, thể hiện trình độ chạm khắc tinh xảo của nghệ nhân xưa. Đình thờ Uy Minh Đại Vương - người có công khai phá, lập thôn La Miên, bảo hộ dân làng; đồng thời thờ Cung phi Vũ Thị Ngọc Tân - vợ chúa Trịnh Tạc, người đã tu sửa, tôn tạo đình trong giai đoạn hưng thịnh của họ Trịnh. Nhiều hiện vật quý như bia đá, nhang án, hoành phi - câu đối, kiệu long đình… vẫn còn được lưu giữ, mang đậm giá trị mỹ thuật thời Lê - Nguyễn.

   Gắn liền với đình là Chùa La Vân, gồm nhà ống muống và tòa Tam Bảo. Tòa Tam Bảo là không gian thờ Phật trang nghiêm, lưu giữ hệ thống tượng phong phú, có niên đại trải dài từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XX. Những pho tượng ở đây được đánh giá cao bởi kiểu dáng mềm mại, bố cục cân đối; tinh thần tĩnh tại, an hòa - đặc trưng của nghệ thuật tượng Phật Việt Nam. Chùa còn lưu giữ chuông đồng, cây hương đá, cửa võng chạm lộng, hoành phi , câu đối… góp phần tạo nên không gian thiêng liêng, cổ kính.

Hệ thống tượng Phật tiêu biểu tại chùa La Vân

   Đền La Vân có vị trí đặc biệt trong tâm thức người dân bởi nơi đây thờ Quốc sư Nguyễn Minh Không- vị thiền sư nổi tiếng thời Lý, được tôn là Thánh Tổ Đại Vương, Nam Thiên Thánh Tổ, và là ông tổ nghề đúc đồng Việt Nam. Ông nổi tiếng với tài chữa bệnh cho vua Lý Thần Tông, mở mang đạo pháp, xây dựng hàng trăm ngôi chùa và truyền nghề cho nhân dân. Trong đền hiện còn 22 sắc phong, tượng thờ, mộc bản và nhiều cổ vật quý phản ánh vai trò lớn lao của Quốc sư trong lịch sử Phật giáo và đời sống dân gian.

   Hằng năm, La Vân có hai lễ hội lớn mang đậm bản sắc địa phương. Hội ươm bèo hoa dâu diễn ra vào mùng 4 Tết, tái hiện nghề thủ công truyền thống độc nhất vô nhị của làng, tôn vinh lao động và tri ân tổ nghề. Hội đền La Vân, từ ngày 20 đến 26 tháng 3 âm lịch, tưởng niệm Quốc sư Nguyễn Minh Không. Lễ hội nổi bật với các hoạt động: rước tế truyền thống, múa kéo chữ, diễn ca thánh tích, tổ tôm điếm, cờ người, chọi gà, đấu vật… thu hút đông đảo nhân dân và du khách.

   Cụm di tích Đình - Đền - Chùa La Vân mang nhiều giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa - tín ngưỡng, kiến trúc - nghệ thuật, và đời sống cộng đồng. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt tâm linh, mà còn là điểm đến giàu bản sắc, góp phần quan trọng trong giáo dục truyền thống và bảo tồn các giá trị văn hóa của địa phương. Với những giá trị đó, di tích đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia.

   Ngày nay, trong bối cảnh hiện đại hóa và đô thị hóa, việc giữ gìn và phát huy giá trị di tích La Vân càng trở nên cấp thiết. Chính quyền và nhân dân địa phương đang nỗ lực trùng tu, tôn tạo, tổ chức lễ hội đúng truyền thống, đồng thời tăng cường truyền thông, quảng bá di tích, góp phần bảo tồn, lan tỏa giá trị di sản cho các thế hệ mai sau.

                                                                                               Thùy Liên